🔴 អ៊ីស្រាអែលវាយប្រហារអ៊ីរ៉ង់ ជាការវាយប្រហារដ៏ធំបំផុតក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ
នាយករដ្ឋមន្ត្រីអ៊ីស្រាអែល លោក Benjamin Netanyahu បានចាប់ផ្តើមប្រតិបត្តិការ Rising Lion ប្រឆាំងនឹងកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់អ៊ីរ៉ង់ នៅថ្ងៃសុក្រ ទី១៣ ខែមិថុនា ដែលជាការវាយប្រហារដ៏ធំបំផុតលើប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រអ៊ីស្រាអែល។
លោក Netanyahu បាននិយាយថា កម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់អ៊ីរ៉ង់ គឺជាការគំរាមកំហែងចម្បងចំពោះអត្ថិភាពរបស់អ៊ីស្រាអែល អស់រយៈពេលជាងបីទសវត្សរ៍មកហើយ។
អ៊ីស្រាអែលបានលើកឡើងពីតម្រូវការវាយប្រហារគោលដៅអ៊ីរ៉ង់ជាមុនសិន ឬហៅកាត់ថា Preemptive Strike ព្រោះអ៊ីរ៉ង់ជិតនឹងបង្កើតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនៅពេលខាងមុខនេះហើយ។
អ៊ីស្រាអែលបានអះអាងថា នៅឆ្នាំ 2024 អ៊ីរ៉ង់បានបង្កើនយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួនដោយបើកការវាយប្រហារដោយមីស៊ីលត្រង់ទៅលើទឹកដីអ៊ីស្រាអែលក្នុងខែមេសា និងតុលា ដែលជាការវាយប្រហារមីស៊ីលដ៏ធំបំផុតក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃតំបន់ ដែលបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ពីការផ្លាស់ប្តូរពីសង្គ្រាមប្រូកស៊ី (Proxy War) ទៅជាការប្រឈមមុខដាក់គ្នាដោយផ្ទាល់។
ដូច្នេះហើយ អ៊ីស្រា
អែលចាត់ទុកការគំរាមកំហែងពីអ៊ីរ៉ង់ថាជិតមកដល់ហើយ។ ហើយអ៊ីស្រាអែលក៏គ្មានជម្រើសអ្វីក្រៅពីលុបបំបាត់វាចោលមុននឹងយឺតពេលដែរ។
លើសពីនេះ កម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់អ៊ីរ៉ង់កំពុងអភិវឌ្ឍក្នុងល្បឿនដែលមិនធ្លាប់មានក្នុងរយៈពេល 20 ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។ អ៊ីរ៉ង់បានប្រមូលបរិមាណសារធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមដែលសម្បូរទៅដោយសារធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមច្រើនល្មមអាចផលិតគ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរបានជាង ៩ គ្រាប់។
🔴 ប្រតិបត្តិការកម្ទេចកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់បានចាប់ផ្តើម
នៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រទី 13 ខែមិថុនា អ៊ីស្រាអែលបានបើកការវាយប្រហារតាមអាកាសទៅលើគោលដៅនុយក្លេអ៊ែរ និងយោធារបស់អ៊ីរ៉ង់ចំនួនប្រាំមួយគឺ តេអេរ៉ង់ តាព្រីស អ៊ីសហ្វាហាន អារ៉ាក់ ឃឺម៉ាន់សា និងណាតាន។
អ្នកនាំពាក្យយោធាអ៊ីស្រាអែលបាននិយាយថា អ៊ីស្រាអែលបានវាយប្រហារគោលដៅចំនួន 150 នៅទូទាំងអ៊ីរ៉ង់ រួមទាំង 40 នៅរដ្ឋធានីតេហេរ៉ង់របស់អ៊ីរ៉ង់។ ការទៅដល់ទីក្រុងតេអេរ៉ង់គឺ “មានសារសំខាន់ក្នុងប្រតិបត្តិការ និងយុទ្ធសាស្ត្រខ្ពស់” ហើយថា កងកម្លាំងអាកាស និងចារកម្មយោធាបាននិងកំពុងរៀបចំសម្រាប់រឿងនេះ អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ។
ប្រតិបត្តិការនេះក៏បានសម្លាប់ឧត្តមសេនីយកំពូលអ៊ីរ៉ង់បួននាក់និងអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនុយក្លេអ៊ែរប្រាំមួយនាក់ផងដែរ។ មន្ត្រីអ៊ីរ៉ង់ដែលត្រូវបានសម្លាប់គឺ៖
– ឧត្តមសេនីយ Mohammad Hossein Bakari អគ្គសេនាធិការយោធាកំពូលរបស់អ៊ីរ៉ង់ ដែលត្រូវបានចាត់ទុកថាជាអ្នកមានអំណាចទីពីរបន្ទាប់ពីលោក Khamenei ។
– ឧត្តមសេនីយ៍ Hossein Salami មេបញ្ជាការកងឆ្មាំបដិវត្តន៍អ៊ីស្លាម (IRGC) ។
– Gholam-Ali Rashid មេបញ្ជាការ Qatam al-Anbiya Central Command ។
BBC បានរាយការណ៍ថា អ៊ីស្រាអែលបានប្រើយុទ្ធសាស្ត្រវាយលុកដូចគ្នាទៅនឹងការវាយប្រហារលើក្រុម Hezbollah ក្នុងប្រទេសលីបង់ កាលពីចុងឆ្នាំមុន ដោយបានកំណត់គោលដៅលើមេដឹកនាំយោធារបស់ខ្លួន ដើម្បីធ្វើឱ្យសមត្ថភាពរបស់ពួកគេចុះខ្សោយក្នុងការសងសឹក និងបង្កើតភាពវឹកវរនៅក្នុងខ្សែសង្វាក់បញ្ជាការយោធា។ នៅពេលនោះ អ៊ីស្រាអែលបានសម្លាប់មេដឹកនាំ Hezbollah ដោយជោគជ័យ Hansan Nasrallah ដែលធ្វើឲ្យក្រុម Hezbollah ចុះខ្សោយរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មេដឹកនាំកំពូលរបស់អ៊ីរ៉ង់ លោក Ayatollah Ali Khamenei បានតែងតាំងមេដឹកនាំយោធាថ្មីភ្លាមៗ ហើយបានចាប់ផ្តើមប្រតិបត្តិការសងសឹកនៅថ្ងៃដដែលនោះ ដោយការបាញ់កាំជ្រួចរាប់រយគ្រាប់ចូលអ៊ីស្រាអែលវិញដែរ។
គិតត្រឹមថ្ងៃអាទិត្យ ទី១៥ ខែមិថុនា ប្រទេសទាំងពីរបានបន្តវាយប្រហារគ្នាទៅវិញទៅមកជាថ្ងៃទីបី ដោយមិនមានសញ្ញានៃការថយចុះឡើយ។
ចំពោះចំនួនអ្នកស្លាប់ និងរបួសសរុបនោះ អ៊ីរ៉ង់បាននិយាយថា ប្រតិបត្តិការរបស់អ៊ីស្រាអែលបានសម្លាប់មនុស្សយ៉ាងតិច ៧៨នាក់នៅអ៊ីរ៉ង់ និងជាង ៣២០នាក់រងរបួស ខណៈអ៊ីស្រាអែលរាយការណ៍ថា អ៊ីរ៉ង់បានបើកការវាយប្រហារមីស៊ីលជាថ្មីចូលអ៊ីស្រាអែល ហើយនៅពេលនេះមនុស្សយ៉ាងតិច៤នាក់បានស្លាប់ និង២០៧នាក់រងរបួស។
ការសងសឹករវាងភាគីទាំងពីរក៏បានកំណត់គោលដៅប្រភពប្រេងផងដែរ ។ ក្រសួងប្រេងអ៊ីរ៉ង់បាននិយាយថា អ៊ីស្រាអែលបានវាយប្រហារឃ្លាំងស្តុកប្រេង និងធុងប្រេង Shahran ក្នុងទីក្រុងតេអេរ៉ង់។ បន្ថែមពីលើនេះ អ៊ីស្រាអែលក៏បានវាយប្រហារតំបន់ឧស្ម័នធម្មជាតិសំខាន់ពីររបស់អ៊ីរ៉ង់នៅតំបន់ Bushehr ផងដែរ។
ភាពតានតឹងរវាងអ៊ីរ៉ង់ និងអ៊ីស្រាអែលបានប៉ះពាល់ដល់ទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុពិភពលោក។ កាលពីថ្ងៃសុក្រ តម្លៃប្រេងពិភពលោកបានកើនឡើងប្រហែល 7% ហើយអ្នកវិនិយោគបានប្រញាប់ប្រញាល់ទិញទ្រព្យសម្បត្តិដែលមានសុវត្ថិភាពដូចជាមាសជាដើម។ ខណៈពេលដែលភាគហ៊ុននៅក្នុងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍បានធ្លាក់ចុះដល់កម្រិតទាបបំផុតចាប់តាំងពីខែមេសាកន្លងមក។
🔴អ៊ីរ៉ង់បញ្ជាក់ថា នៅតែបន្តអភិវឌ្ឍន៍នុយក្លេអ៊ែរ
មេដឹកនាំកំពូលរបស់អ៊ីរ៉ង់ លោក Ayatollah Ali Khamenei បាននិយាយថា “ការវាយប្រហារនេះបង្ហាញពីអំពើអាក្រក់របស់អ៊ីស្រាអែល” ហើយថា អ៊ីស្រាអែលបានរៀបចំជោគវាសនាដ៏ជូរចត់សម្រាប់ខ្លួន ដែលវាប្រាកដជានឹងត្រូវប្រឈមមុខដោយជៀសមិនរួច ឡើយ។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ រដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ង់បាននិយាយថា ការវាយប្រហាររបស់អ៊ីស្រាអែលខ្លួនឯងបានបញ្ជាក់ពីភាពចាំបាច់ដែលអ៊ីរ៉ង់ត្រូវបន្តកម្មវិធីចម្រាញ់សារធាតុអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូម និងការអភិវឌ្ឍន៍មីស៊ីលរបស់ខ្លួន។ ពិភពលោកឥឡូវយល់ថាហេតុអ្វីបានជាអ៊ីរ៉ង់ត្រូវរឹងមាំក្នុងបញ្ហានេះ។
ជាមួយគ្នានេះ អ៊ីរ៉ង់ក៏បានលុបចោលកិច្ចចរចានុយក្លេអ៊ែរលើកទី៦ ជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលគ្រោងធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមិថុនា នៅប្រទេសអូម៉ង់ នេះផងដែរ។
🔴 Trump គំរាមអ៊ីរ៉ង់ថា អាចនឹងគ្មានសល់អ្វីទាំងអស់
ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ បាននិយាយទៅកាន់ Truth Social កាលពីថ្ងៃសុក្រ ដោយបានអំពាវនាវឱ្យអ៊ីរ៉ង់ឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរ។ លោកបាននិយាយថា ការបាត់បង់ជីវិត និងការបំផ្លិចបំផ្លាញដ៏ធំបានកើតឡើងរួចហើយ ប៉ុន្តែនៅមានពេលវេលាដើម្បីបញ្ចប់ការវាយប្រហារ។ ការវាយប្រហារលើកក្រោយត្រូវបានគ្រោងទុក ហើយនឹងមានភាពឃោរឃៅជាងមុន។ ដូច្នេះ អ៊ីរ៉ង់ត្រូវតែឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងមួយ មុននឹងគ្មានសល់អ្វីសោះ។ ចក្រភពអ៊ីរ៉ង់ត្រូវតែរក្សា សង្គ្រោះជីវិតមនុស្ស កុំបំផ្លាញច្រើនជាង នេះតទៅទៀតអី ធ្វើវាមុនពេលវាយឺតពេល។
លោក Trump ក៏បាននិយាយផងដែរថា លោកបានផ្តល់ឱសានវាទដល់អ៊ីរ៉ង់រយៈពេល 60 ថ្ងៃ ដើម្បីឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរ មុនពេលការវាយប្រហាររបស់អ៊ីស្រាអែល។
ឥឡូវនេះ អ៊ីរ៉ង់មានឱកាសជាលើកទីពីរ។
កន្លងមក រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក លោក Marco Rubio បាននិយាយនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយថា អ៊ីស្រាអែលធ្វើសកម្មភាពឯកតោភាគី។ សហរដ្ឋអាមេរិកមិនបានពាក់ព័ន្ធនឹងការវាយប្រហារនោះទេ។ អាទិភាពកំពូលរបស់យើងគឺការពារយោធាអាមេរិកនៅមជ្ឈិមបូព៌ា។ អ៊ីរ៉ង់មិនត្រូវកំណត់គោលដៅផលប្រយោជន៍ ឬបុគ្គលិករបស់អាមេរិកឡើយ។
នៅពាក់កណ្តាលសប្តាហ៍មុន សហរដ្ឋអាមេរិកបានជម្លៀសបុគ្គលិកមួយចំនួនចេញពីស្ថានទូតអាមេរិកនៅអ៊ីរ៉ាក់ និងសមាជិកគ្រួសារនៃបុគ្គលិកអាមេរិកនៅមជ្ឈិមបូព៌ា ដូចជាប្រទេសបារ៉ែន គុយវ៉ែត និងអារ៉ាប់រួម។ ពួកគេអាចចាកចេញពីតំបន់ទាំងនោះដោយស្ម័គ្រចិត្ត។
សហរដ្ឋអាមេរិកមានបណ្តាញ និងមូលដ្ឋានយោធាយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន 19 នៅទូទាំងមជ្ឈឹមបូព៌ា ដោយមានទាហានអាមេរិកប្រមាណពី 40,000 ទៅ 50,000 នាក់ឈរជើងនៅទីនោះ។ ការប្រមូលផ្តុំកងទ័ពអាមេរិកច្រើនជាងគេគឺនៅកាតា បារ៉ែន គុយវ៉ែត អារ៉ាប់រួម និងអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត ដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលសំខាន់សម្រាប់ប្រតិបត្តិការផ្លូវអាកាស និងកងទ័ពជើងទឹក មជ្ឈមណ្ឌលដឹកជញ្ជូន និងការប្រមូលផ្តុំស៊ើបការណ៍។
ក្រោយមក វិមានក្រឹមឡាំងបាននិយាយថា ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីលោក វ្ល៉ាឌីមៀ ពូទីន បានសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទរយៈពេល 50 នាទីជាមួយប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ត្រាំ កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ដោយថ្កោលទោសសកម្មភាពយោធារបស់អ៊ីស្រាអែលប្រឆាំងនឹងអ៊ីរ៉ង់ និងសម្តែងការព្រួយបារម្ភអំពីហានិភ័យនៃការកើនឡើងកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរបន្ថែមទៀត។
លោក Trump បានពណ៌នាការវិវត្តនៅមជ្ឈិមបូព៌ាថាជា “គួរឱ្យព្រួយបារម្ភខ្លាំងណាស់” ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ មេដឹកនាំទាំងពីរបាននិយាយថា ពួកគេមិនច្រានចោលការដែលអ៊ីរ៉ង់វិលទៅរកការចរចាលើកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួននោះទេ។
🔴 ប្រជាជាតិឥស្លាមថ្កោលទោសអ៊ីស្រាអែលជាឯកច្ឆន្ទ
ប្រទេសមជ្ឈិមបូព៌ាព្រួយបារម្ភថា ស្ថានការណ៍កំពុងផ្ទុះឡើង។ ហើយព្យាយាមរកវិធីបញ្ចុះបញ្ចូលការទូតដើម្បីបន្ធូរបន្ថយកំដៅ ព្រះអង្គម្ចាស់អារ៉ាប៊ីសាអូឌីត Mohammed bin Salman បាននិយាយជាមួយប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់ Masoud Pezeshkian ដោយសុំឱ្យមានការអត់ធ្មត់។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ាក់បាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ាក់ថ្កោលទោសក្នុងលក្ខខណ្ឌខ្លាំងបំផុតចំពោះការឈ្លានពានរបស់ក្រុមយោធា Zionist ប្រឆាំងនឹងទឹកដីអ៊ីរ៉ង់។
ទន្ទឹមនឹងនេះ ប្រធានាធិបតីទួរគីលោក Recep Tayyip Erdogan បានថ្កោលទោសសកម្មភាពរបស់អ៊ីស្រាអែល និងបានអំពាវនាវឱ្យមេដឹកនាំអ៊ីរ៉ង់ប្រើប្រាស់ការទូតជាដំណោះស្រាយចំពោះការប្រឈមមុខដាក់គ្នាប្រឆាំងរឿងនុយក្លេអ៊ែរ។
ប្រធានាធិបតីលីបង់បាននិយាយថា ការវាយប្រហាររបស់អ៊ីស្រាអែលមិនត្រឹមតែសំដៅលើជនជាតិអ៊ីរ៉ង់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងប៉ះពាល់ដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងអន្តរជាតិទាំងអស់ដើម្បីរក្សាស្ថិរភាពនៅមជ្ឈិមបូព៌ា ដែលការចរចាកំពុងដំណើរការ និងជិតឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងមួយ។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ ក្រុមហេសបូឡាបានចោទប្រកាន់អ៊ីស្រាអែលថាបានរំលោភលើការគ្រប់គ្រង និងច្បាប់ទាំងអស់។ ក្រោមការយកចិត្តទុកដាក់ និងការគាំទ្ររបស់សហរដ្ឋអាមេរិក អ៊ីស្រាអែលបានឆ្លងកាត់បន្ទាត់ក្រហមទាំងអស់ហើយ។
លើសពីនេះ ប្រទេសអារ៉ាប់ជាច្រើនបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថ្កោលទោសអ៊ីស្រាអែលយ៉ាងខ្លាំងក្លាបំផុត ដូចជាប្រទេសអារ៉ាប់រួម និងអេហ្ស៊ីប ក៏ដូចជាប្រទេសកាតា ដែលនាយករដ្ឋមន្ត្រីកាតាបាននិយាយថា៖ ទង្វើដ៏គួរឱ្យអស់សំណើចរបស់អ៊ីស្រាអែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សន្តិភាព។
🔴 ចិនស្នើតំបន់គ្មាននុយក្លេអ៊ែរនៅមជ្ឈិមបូព៌ា
លោក Li Song តំណាងអចិន្ត្រៃយ៍របស់ចិនប្រចាំទីភ្នាក់ងារថាមពលបរមាណូអន្តរជាតិ (IAEA) បាននិយាយថា ប្រទេសចិនថ្កោលទោសសកម្មភាពយោធារបស់អ៊ីស្រាអែលប្រឆាំងនឹងអ៊ីរ៉ង់ និងប្រឆាំងនឹងការវាយប្រហារដោយប្រដាប់អាវុធលើទីតាំងនុយក្លេអ៊ែរស៊ីវិល។
លោក Li បានអំពាវនាវដល់ប្រទេសពាក់ព័ន្ធឱ្យគាំទ្រការបង្កើត “តំបន់គ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ” នៅមជ្ឈិមបូព៌ា និងជៀសវាងសកម្មភាពដែលនឹងធ្វើឱ្យស្ថានការណ៍កាន់តែអាក្រក់ឡើង។
អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ លោក Antonio Guterres បានបង្ហោះនៅលើ X ថា វាគ្រប់គ្រាន់ហើយជាមួយនឹងការកើនឡើងនៃភាពតានតឹង វាដល់ពេលដែលត្រូវបញ្ឈប់ហើយ។
ទន្ទឹមនឹងនោះ មេដឹកនាំអឺរ៉ុបពីររូប គឺប្រធានគណៈកម្មការអឺរ៉ុបលោក Ursula von der Leyen និងប្រធានគោលនយោបាយការបរទេស EU លោក Kaja Kallas រួមជាមួយនឹងមេដឹកនាំមកពីប្រទេស និងតំបន់ផ្សេងទៀតបានអំពាវនាវឱ្យមានការអត់ធ្មត់ពីអ៊ីស្រាអែល និងអ៊ីរ៉ង់។
🔴 អ៊ីស្រាអែលបិទស្ថានទូតទូទាំងពិភពលោក ព្រមានជនជាតិជ្វីហ្វឱ្យមានការប្រុងប្រយ័ត្ន
ក្រសួងការបរទេសអ៊ីស្រាអែលបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយដោយបញ្ជាឱ្យបិទស្ថានទូតនៅទូទាំងពិភពលោក ហើយបានអំពាវនាវឱ្យសហគមន៍អ៊ីស្រាអែល និងសហគមន៍ជ្វីហ្វនៅបរទេសកុំឱ្យបង្ហាញនិមិត្តសញ្ញាជាសាធារណៈនិង មិនមានកាលកំណត់ជាក់លាក់ណាមួយថា ស្ថានទូតអ៊ីស្រាអែលនៅបរទេសនឹងត្រូវបិទផ្ដល់សេវាយូរប៉ុណ្ណានោះទេ។
ក្រសួងការបរទេសអ៊ីស្រាអ៊ែលក៏បានណែនាំផងដែរ ដល់ប្រជាជនអ៊ីស្រាអែល “ទាំងអស់” នៅឯបរទេស ឱ្យចុះហត្ថលេខា និងផ្តល់ឱ្យក្រសួងនូវព័ត៌មានអំពីអត្តសញ្ញាណ ទីតាំង និងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នរបស់ពួកគេ ដើម្បីជួយសម្រួលដល់ការតាមដាន និងរៀបចំជើងហោះហើរជាស្រេចក្នុងករណីមានអាសន្នផងដែរ។
បន្ទាប់ពីសេចក្តីប្រកាសនេះត្រូវបានចេញផ្សាយ ប្រទេសជាច្រើនបានចាត់វិធានការ ដោយអធិការបតីអាល្លឺម៉ង់លោក Friedrich Merz បានសន្យាពង្រឹងការការពារសហគមន៍ជ្វីហ្វ និងតំបន់អ៊ីស្រាអែលក្នុងប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ក៏ដូចជានៅក្នុងព្រះវិហារដ៏សំខាន់ក្នុងរដ្ឋធានី Stockholm ត្រូវបានបង្កើនសន្ដិសុខដោយក្រុមប៉ូលិសដើរល្បាតពេញក្នុងតំបន់។ រីឯនៅប្រទេសបារាំង ប្រធានាធិបតី Emmanuel Macron បានបញ្ជាឱ្យបង្កើនសន្តិសុខនៅសហគមន៍ជ្វីហ្វ និងតំបន់ជនជាតិជ្វីហ្វរស់នៅក្នុងប្រទេសផងដែរ។
🔴 ហេតុអ្វីបានជាអ៊ីស្រាអែលប្រញាប់ប្រញាល់បញ្ចប់ហ្គេម?
BBC បានរាយការណ៍ថា អ៊ីស្រាអែលហាក់ដូចជាមិនកំណត់គោលដៅធ្វើឃាតមេដឹកនាំកំពូលរបស់អ៊ីរ៉ង់ Khamenei នោះទេ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ បានធ្វើឃាតមេទ័ពជាន់ខ្ពស់ និងអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនុយក្លេអ៊ែរសំខាន់ៗ ដោយផ្តោតលើឥស្សរជនអ៊ីរ៉ង់ដែលដើរតួយ៉ាងសំខាន់ ហើយនឹងទុកឱ្យអ៊ីរ៉ង់គ្មានជម្រើសក្រៅពីការចល័តកម្លាំងដើម្បីទប់ទល់នឹងអ៊ីស្រាអែលកាន់តែខ្លាំង។ នេះជាការគណនាដែលលោក Netanyahu ទំនងជាចង់ធ្វើ។
លោក Netanyahu បានលើកឡើងពីការរស់រានមានជីវិតរបស់អ៊ីស្រាអែល។ គាត់ជឿថា អ៊ីស្រាអែលអាចផុតពូជ ប្រសិនបើអ៊ីរ៉ង់មានគ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរ និងកត្តាមួយទៀតគឺការចរចាលើកទីប្រាំមួយរវាងអាមេរិកនិងអ៊ីរ៉ង់លើកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរដែលបានបង្ហាញសញ្ញានៃការវិវត្តទៅមុខ។ ដូច្នេះ វាជាពេលវេលាដ៏សំខាន់សម្រាប់អ៊ីស្រាអែលក្នុងការរារាំងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះមិនឱ្យឈានទៅមុខ។ បន្ថែមពីលើនេះ បើនិយាយពីផ្នែកយោធា សម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អ៊ីរ៉ង់ Hezbollah បច្ចុប្បន្នកំពុងចុះខ្សោយ។
ចំណែកលោក Orii Goldberg អ្នកអត្ថាធិប្បាយនយោបាយអ៊ីស្រាអែលបានប្រាប់ Al Jazeera ថាការវាយប្រហារលើអ៊ីរ៉ង់គឺសម្រាប់គោលបំណងនយោបាយរបស់ Netanyahu ។
លោក Goldberg ជឿថាអ៊ីស្រាអែលនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក Netanyahu គឺរីករាយនឹងសង្រ្គាមជារៀងរហូត។
ការវាយប្រហារលើប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ គឺជាលទ្ធផលនៃទំនាក់ទំនងមិត្តភាពរវាងលោក Netanyahu និងយោធាអ៊ីស្រាអែល បន្ទាប់ពីភាពតានតឹងអស់រយៈពេលជាយូរមកហើយជុំវិញសង្រ្គាម Gaza។ ភាគីទាំងពីរចង់សងសឹកដោយវាយប្រហារអ៊ីរ៉ង់។ គោលដៅគឺនយោបាយក្នុងស្រុក ដើម្បីស្ដារជំនឿលើលោក Netanyahu និងលទ្ធភាពនៃការបោះឆ្នោតលើកក្រោយ ឬដើម្បីលុបបំបាត់ករណីដែលពួកគេកំពុងប្រឈមមុខ។
ទន្ទឹមនឹងនេះ វាក៏ជាទម្រង់នៃជាតិនិយម ដើម្បីបិទបាំងសំណួរអំពីជោគវាសនារបស់ចំណាប់ខ្មាំងដែលនៅសេសសល់នៅក្នុងតំបន់ហ្គាហ្សា និងដើម្បីបំបែរអារម្មណ៍សហគមន៍អន្តរជាតិពីវិបត្តិមនុស្សធម៌នៅហ្គាហ្សាផងដែរ។
សារព័ត៌មាន Al Jazeera បានរាយការណ៍ថា លោក Netanyahu កំពុងពឹងផ្អែកលើស្ថានភាពជម្លោះ មិនថានៅលើប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ឬតំបន់ Gaza ដើម្បីរក្សារដ្ឋាភិបាលចម្រុះដែលមានហានិភ័យនៃការដួលរលំជាច្រើនដង។
លោក Goldbird បាននិយាយថា សម្រាប់លោក Netanyahu យើងមិនអាចបែងចែករវាងនយោបាយក្នុងស្រុក និងនយោបាយអន្តរជាតិបានទេ។ តាមពិត អ៊ីរ៉ង់មិនមែនជាការគំរាមកំហែងដល់អ៊ីស្រាអែលទេ សង្គ្រាមនេះអាចត្រូវជៀសវាងបាន ប៉ុន្តែនៅពេលដែលលោក Netanyahu ចុចប៊ូតុងដើម្បីវាយប្រហារអ៊ីរ៉ង់ អ្នកនយោបាយភាគច្រើនក្នុងប្រទេសអ៊ីស្រាអែលបានសរសើរគាត់ រួមទាំងមេដឹកនាំប្រឆាំងលោក Yair Lapid និងលោក Yair Logan ឆ្វេងនិយមផងដែរ។ ហើយមួយថ្ងៃមុនការវាយប្រហារ រដ្ឋាភិបាលចម្រុះរបស់លោកបានរួចផុតពីការបោះឆ្នោតដើម្បីរំលាយសភា និងហៅការបោះឆ្នោតថ្មីបន្ទាប់ពីការចរចានយោបាយរយៈពេល 11 ម៉ោង។
ទន្ទឹមនឹងនេះ លោក Mohanad Seloum អ្នកប្រាជ្ញផ្នែកសន្តិសុខនៅវិទ្យាស្ថាន Doha សម្រាប់ការសិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ បានប្រាប់ Al Jazeera ថា ការវាយប្រហាររបស់អ៊ីស្រាអែលគឺជាការបង្ហាញពីកម្លាំងមិនត្រឹមតែសម្រាប់យោធាអ៊ីស្រាអែលប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏សម្រាប់ទីភ្នាក់ងារស៊ើបការណ៍សម្ងាត់របស់ខ្លួនផងដែរ។
អ៊ីស្រាអែលចង់ផ្ញើសារទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ង់ថា ខ្លួនដឹងថាមេដឹកនាំអ៊ីរ៉ង់នៅឯណា ពួកគេជានរណា ហើយថាអ៊ីស្រាអែលមានចារកម្មត្រឹមត្រូវ និងបច្ចេកវិទ្យាដើម្បីជ្រៀតចូលអ៊ីរ៉ង់បាន។
លោក Seloum បាននិយាយថា អ៊ីស្រាអែលបាននិងកំពុងបង្កប់ប្រភពស៊ើបការណ៍សម្ងាត់នៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ង់តាំងពីឆ្នាំ 2006 និងប្រើប្រាស់សមត្ថភាពបច្ចេកវិទ្យារបស់ខ្លួនដើម្បីស៊ើបការណ៍លើប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ប៉ុន្តែវាមិនជឿថាជោគជ័យនេះអាចសម្រេចបានដោយគ្មានជំនួយពីផ្កាយរណបអាមេរិក និងអឺរ៉ុបនោះទេ។
ដូច្នេះហើយ គន្លឹះមិនមែនជាអាវុធដែលអ៊ីស្រាអែលប្រើនោះទេ ប៉ុន្តែភាពជោគជ័យផ្នែកស៊ើបការណ៍សម្ងាត់ដែលអ៊ីស្រាអែលមាននៅអ៊ីរ៉ង់។
🔴 អ៊ីរ៉ង់អស់សង្ឃឹមមែនទេ?
របាយការណ៍ Axios ដែលដកស្រង់ប្រភពមិនបញ្ចេញឈ្មោះបាននិយាយថា អ៊ីស្រាអែលកំពុងព្យាយាមជំរុញឱ្យរដ្ឋបាល Trump ចូលរួមក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអ៊ីរ៉ង់។
អ្វីដែលត្រូវមើល៖ អ៊ីរ៉ង់នឹងជ្រើសរើសសងសឹកតាមរបៀបធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជាវាយប្រហារទ្រព្យសម្បត្តិអាមេរិកនៅមជ្ឈិមបូព៌ា ឬដោយការវាយប្រហារលើនាវាដឹកប្រេងនៅច្រកសមុទ្រ Hormuz ដែលដឹកជញ្ជូនប្រេងប្រហែលមួយភាគប្រាំនៃពិភពលោក ដែលអាចអូសទាញអាមេរិកចូលទៅក្នុងសង្រ្គាមនេះ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ Bloomberg Economics ជឿជាក់ថា ទង្វើបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ពេកសម្រាប់អ៊ីរ៉ង់ ដោយសារសហរដ្ឋអាមេរិកមានយោធាខ្លាំងបំផុតក្នុងពិភពលោក ខណៈដែលមេដឹកនាំយោធាជាន់ខ្ពស់អ៊ីរ៉ង់យ៉ាងតិច 20 នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ ហើយរចនាសម្ព័ន្ធយោធាសំខាន់ៗត្រូវបានបំផ្លាញដោយការវាយប្រហាររបស់អ៊ីស្រាអែល រួមទាំងការវាយប្រហារលើក្រសួងការពារជាតិអ៊ីរ៉ង់ មូលដ្ឋានទ័ពអាកាស និងឃ្លាំងប្រេង។
លើសពីនេះបណ្តាញក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធរបស់អ៊ីរ៉ង់នៅមជ្ឈិមបូព៌ាត្រូវបានចុះខ្សោយយ៉ាងខ្លាំងដោយការវាយប្រហាររបស់អ៊ីស្រាអែលពីមុនៗ រួមទាំងក្រុមហាម៉ាស់នៅហ្គាហ្សា ក្រុមហេសបូឡានៅលីបង់ និងក្រុមហ៊ូទីនៅយេម៉ែន ខណៈដែលរបបលោកបាសា អាល់អាសាដនៅស៊ីរី ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តដ៏សំខាន់របស់អ៊ីរ៉ង់ត្រូវបានផ្ដួលរំលំទៅហើយ។
Mohanad Haj Ali នៃមជ្ឈមណ្ឌល Carnegie Middle East ក្នុងទីក្រុង Beirut ជឿជាក់ថា ឥស្សរជនអ៊ីរ៉ង់នឹងមិនរស់រានមានជីវិតទេ ប្រសិនបើពួកគេថយក្រោយ ដូច្នេះពួកគេនឹងត្រូវសងសឹកយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ប៉ុន្តែមានជម្រើសតិចតួច។ ជម្រើសមួយដែលអ៊ីរ៉ង់អាចធ្វើបានគឺការដកខ្លួនចេញពីសន្ធិសញ្ញាមិនរីកសាយភាយនុយក្លេអ៊ែរ។ ដើម្បីជាសញ្ញាថា អ៊ីរ៉ង់នឹងពន្លឿនកម្មវិធីចម្រាញ់សារធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមរបស់ខ្លួនដើម្បីបង្កើតគ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរ។
ទន្ទឹមនឹងនេះ លោក Seema Shai អ្នកស្រាវជ្រាវនៅវិទ្យាស្ថាន Israel Institute for Security Studies ជឿជាក់ថា អ៊ីស្រាអែលមិនអាចលុបបំបាត់កម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់អ៊ីរ៉ង់ដោយគ្មានជំនួយពីសហរដ្ឋអាមេរិកបានទេ។ ហើយប្រសិនបើអាមេរិកមិនឈានជើងចូលទេ គាត់ជឿថាផ្នែកនៃកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់អ៊ីរ៉ង់នឹងបន្ត។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការវាយប្រហារដ៏ធំរបស់អ៊ីស្រាអែលមិនត្រឹមតែបង្កការខូចខាតជាយុទ្ធសាស្ត្រដល់អ៊ីរ៉ង់ប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងបានកក្រើកដល់ថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលៗរបស់អ៊ីរ៉ង់ផងដែរ។
ប្រភពបានប្រាប់រ៉យទ័រថា ការផ្គើនបានប្រែទៅជាការថប់បារម្ភ និងភាពមិនច្បាស់លាស់នៅក្នុងវណ្ណៈអ្នកគ្រប់គ្រងរបស់អ៊ីរ៉ង់។ មានការភ័យស្លន់ស្លោក្នុងចំណោមថ្នាក់ដឹកនាំ។ អ្វីដែលគេខ្លាចជាងការវាយប្រហារថ្មីនោះគឺភាពចលាចលផ្ទៃក្នុង ព្រោះអ៊ីរ៉ង់បានញាំញីជាយូរមកហើយដោយទណ្ឌកម្ម អតិផរណា និងការបង្រ្កាបអ្នកប្រឆាំង។
លោក Netanyahu ក៏បាននិយាយនៅក្នុងវីដេអូមួយដែលបានចេញផ្សាយបន្ទាប់ពីការវាយប្រហារថាលោកចង់ឃើញការផ្លាស់ប្តូររបបនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ង់។ “ការប្រយុទ្ធនេះមិនមែនប្រឆាំងនឹងប្រជាជនអ៊ីរ៉ង់ទេ ប៉ុន្តែប្រឆាំងនឹងរបបផ្តាច់ការដ៏ឃោរឃៅដែលបានជិះជាន់អ្នកអស់រយៈពេល 46 ឆ្នាំមកហើយ។ ខ្ញុំជឿថាថ្ងៃនៃការរំដោះរបស់អ្នកគឺជិតមកដល់ហើយ” ។
ការផ្លាស់ប្តូរគោលដៅនេះអាចបង្ហាញពីមូលហេតុដែលអ៊ីស្រាអែលបានកំណត់គោលដៅលើមេដឹកនាំយោធាកំពូលរបស់អ៊ីរ៉ង់ជាមុន ដែលធ្វើឱ្យការបង្កើតសន្តិសុខរបស់អ៊ីរ៉ង់មានភាពច្របូកច្របល់។
អ្នកវិភាគក៏ជឿថា ចក្រភពអ៊ីរ៉ង់កំពុងធ្លាក់ចុះ ដោយមានសម្ព័ន្ធមិត្តខ្លាំងបំផុតរបស់ខ្លួន Hezbollah ខ្សោយពេកក្នុងការសងសឹក។ ប្រភព Hezbollah បានប្រាប់រ៉យទ័រថា ក្រុមហេសបូឡា នឹងមិនរួមសងសឹកជាមួយអ៊ីរ៉ង់ទេ ដោយខ្លាចមានការវាយប្រហារជាថ្មីរបស់អ៊ីស្រាអែលលើលីបង់ទៀត។
ទន្ទឹមនឹងនេះ សង្រ្គាមដោយផ្ទាល់រវាងអ៊ីស្រាអែល និងអ៊ីរ៉ង់អាចរីករាលដាលដល់រដ្ឋអារ៉ាប់ផ្សេងទៀត ដែលមានដែនអាកាសជាប់គ្នា និងជាមូលដ្ឋានយោធាអាមេរិកជាច្រើនតំបន់។ ប្រភពព័ត៍មានបញ្ជាក់ថា បណ្ដារាជវង្សអារ៉ាប់ដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនបានចេញបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុង អោយរដ្ឋាភិបាលរបស់ពួកគេ ជៀសវាងការចេញ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍បង្កហេតុ ដែលអាចធ្វើអោយអ៊ីរ៉ង់មិនពេញចិត្ត។
អ្នកវិភាគនិយាយថា លោក Trump អាចប្រើការប៉ះទង្គិចគ្នាចុងក្រោយនេះ ដើម្បីទាញអ៊ីរ៉ង់ត្រឡប់ទៅកាន់តុចរចានុយក្លេអ៊ែរឡើងវិញ ព្រោះវាច្បាស់ណាស់ថាចក្រភពអ៊ីរ៉ង់កំពុងធ្លាក់ចុះ។ មធ្យោបាយតែមួយគត់ដើម្បីបន្ថយល្បឿនគឺមិនមែនតាមរយៈមធ្យោបាយយោធាទេ ប៉ុន្តែតាមរយៈការចរចា។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកវិភាគខ្លះជឿថា ទោះបីជាយោធាអ៊ីរ៉ង់ខ្សោយជាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងអ៊ីស្រាអែលក៏ដោយ ក៏អ៊ីរ៉ង់នឹងមិនបោះបង់កម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួនឡើយ ព្រោះវាមិនចង់ទទួលរងនូវជោគវាសនាដូចប្រទេសលីប៊ី។
អ្នកជំនាញអ៊ីរ៉ង់លោក Negar Vortazawi បានប្រាប់ Al Jazeera ថា មន្ត្រីអ៊ីរ៉ង់កំពុងសម្លឹងមើលជោគវាសនារបស់អតីតមេដឹកនាំលីប៊ី លោក Muammar Gaddafi ជាករណីសិក្សា ពីព្រោះលោក Gaddafi បានយល់ព្រមបោះបង់ការអភិវឌ្ឍន៍អាវុធនុយក្លេអ៊ែរជាថ្នូរនឹងការបន្ធូរបន្ថយទណ្ឌកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ ២០០៣។
ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រាំបីឆ្នាំក្រោយមក មានការតវ៉ាគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសលីប៊ី ដែលគាំទ្រដោយសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលនាំទៅដល់ការផ្តួលរំលំ និងសម្លាប់លោកកាដាហ្វី។
លោក Vortazawi បាននិយាយថា អ៊ីរ៉ង់មិនចង់ទៅតាមផ្លូវនោះទេ ហើយទំនងជានឹងជ្រើសរើសបន្តពង្រីកកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការវាយប្រហាររបស់អ៊ីស្រាអែលតែម្ដង។
អត្ថបទ៖ ហូរ មុនីវ័ន្ត
