សម្តេចសង្ឃ ដាឡៃ ឡាម៉ា បានប្រារព្ធខួបលើកទី 90 របស់ព្រះអង្គជាមួយនឹងមនុស្សរាប់ពាន់នាក់មកពីជុំវិញពិភពលោក ហើយបានថ្លែងយ៉ាងច្បាស់ថាអ្នកស្នងតំណែងនាពេលអនាគតរបស់ព្រះអង្គនឹងត្រូវបានកំណត់ដោយអង្គការផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ព្រះអង្គ ចំពេលមានការប៉ុនប៉ងដោយរដ្ឋាភិបាលចិនដើម្បីទាមទារសិទ្ធិជ្រើសរើសអ្នកស្នងតំណែងរបស់ព្រះអង្គ ។
នៅថ្ងៃទី 6 ខែកក្កដា ឆ្នាំ 2025 ការប្រារព្ធខួបលើកទី 90 នៃថ្ងៃកំណើតរបស់សម្តេច Dalai Lama មេដឹកនាំខាងចិត្តវិញ្ញាណ និងជាជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព ត្រូវបានប្រារព្ធឡើងនៅទីក្រុង Dharamshala ប្រទេសឥណ្ឌា ដែលជាទីក្រុងដែលជាផ្ទះរបស់សម្តេច Dalai Lama ដែលនិរទេសខ្លួនតាំងពីឆ្នាំ 1959 បន្ទាប់ពីព្រះអង្គបានភៀសខ្លួនដើម្បីទប់ទល់នឹងការគ្រប់គ្រងរបស់កុម្មុយនិស្តចិន។ ទោះបីជាមានភ្លៀងធ្លាក់ខ្លាំង និងអ័ព្ទខ្លាំងក៏ដោយ ក៏មនុស្សរាប់ពាន់នាក់នៅតែប្រមូលផ្តុំគ្នា។
បរិយាកាសនៅក្នុងអគារព្រះពុទ្ធសាសនាទីបេ ឈ្មោះ Tsuklakhang គឺពោរពេញទៅដោយរបាំពាក់ម៉ាស់ តន្ត្រីលេងដោយគង ខ្លុយ និងឧបករណ៍ខ្យល់។ អ្នកកាន់ទុក្ខបានច្រៀងចម្រៀង ខណៈដែលសម្តេចសង្ឃ ដាឡៃ ឡាម៉ា បានទទួលនំខួបកំណើត តុបតែងដោយផ្លែឈើស្រស់ និងផ្កាលីលីពណ៌ស។ ការប្រារព្ធពិធីនេះមានការចូលរួមពីឥស្សរជនរួមទាំងរដ្ឋមន្ត្រីឥណ្ឌាជាច្រើនរូប និងតារាហូលីវូដ Richard Gere ដែលជាអ្នកគាំទ្រដ៏យូរលង់របស់សម្តេចសង្ឃដាឡៃឡាម៉ា។
សម្តេចសង្ឃ ដាឡៃ ឡាម៉ា បានផ្ញើសារខួបកំណើតរបស់ព្រះអង្គនៅលើវេទិកា X ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃការសម្រេចបាននូវសន្តិភាពនៃចិត្តតាមរយៈសេចក្តីល្អ និងក្តីមេត្តា។ ព្រះអង្គក៏បានសន្យាថានឹងបន្តលើកកម្ពស់តម្លៃមនុស្ស ភាពសុខដុមរមនាខាងសាសនា ប្រាជ្ញាឥណ្ឌាបុរាណ និងវប្បធម៌ទីបេ ដែលគាត់ជឿថាមានសក្តានុពលដ៏អស្ចារ្យក្នុងការផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់ពិភពលោក។ ព្រះអង្គក៏បានធានាដល់អ្នកចូលរួមថាព្រះអង្គស្ថិតក្នុងស្ថានភាពរាងកាយល្អឥតខ្ចោះ ហើយមានគោលបំណងរស់នៅដល់អាយុ 130 ឆ្នាំ ពីរទសវត្សរ៍លើសពីការព្យាករណ៍ពីមុនរបស់ព្រះអង្គ។
លក្ខណៈសំខាន់នៃការប្រារព្ធពិធីនៅឆ្នាំនេះគឺការប្រកាសច្បាស់លាស់របស់សម្តេចសង្ឃ Dalai Lama អំពីអ្នកស្នងតំណែងរបស់ព្រះអង្គ។ កាលពីថ្ងៃពុធ (2 កក្កដា) ព្រះអង្គបានធ្វើសុន្ទរកថាតាមវីដេអូទៅកាន់អ្នកចាស់ទុំខាងសាសនាដោយនិយាយថាព្រះអង្គនឹងមានអ្នកស្នងតំណែងបន្ទាប់ពីការចូលទីវង្គត់របស់ព្រះអង្គ ហើយថា Gaden Phodrang Trust ដែលព្រះអង្គបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 2015 មានសិទ្ធិអំណាចតែមួយគត់ដើម្បីបញ្ជាក់ការចាប់បដិសន្ធិឡើងវិញរបស់ព្រះអង្គ។
គ្មានអ្នកណាមានអំណាចធ្វើអន្តរាគមន៍ក្នុងរឿងនេះទេ
ការចាប់បដិសន្ធិឡើងវិញរបស់សម្តេចសង្ឃ ដាឡៃ ឡាម៉ា សំដៅលើជំនឿលើព្រះពុទ្ធសាសនា វច្ចរៈយានទីបេ ដែលថា សម្តេចសង្ឃ ដាឡៃ ឡាម៉ា ក្នុង១អង្គៗ គឺជាការចាប់បដិសន្ធិឡើងវិញនៃព្រះពោធិសត្វ Avalokiteshvara ដែលមានមេត្តាករុណា ដែលបានជ្រើសរើសកើតជាថ្មីក្នុងទម្រង់មនុស្សដើម្បីជួយដល់សត្វលោកទាំងអស់។
នៅពេលដែលសម្តេចសង្ឃដាឡៃឡាម៉ាចូលទីវង្គត់ ព្រះសង្ឃ និងមេដឹកនាំសាសនាបានស្វែងរកកុមារដែលជឿថាជាការចាប់បដិសន្ធិឡើងវិញតាមរយៈសញ្ញាប្រពៃណី ពិធីសាសនា និងការសាកល្បង ដូចជាការទទួលស្គាល់វត្ថុរបស់សម្តេចសង្ឃដាឡៃឡាម៉ាពីមុន។ ដំណើរការនេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នសាសនាទីបេ ដូចជា Gaden Phodrang ដោយគ្មានការជ្រៀតជ្រែកពីខាងក្រៅ។
ការប្រកាសនេះធ្វើឡើងស្របពេលដែលប្រជាជនទីបេជាច្រើនកំពុងរង់ចាំការសម្រេចចិត្តលើស្ថាប័នដែលមានអាយុកាលរាប់សតវត្សន៍នេះ។ ព្រះសង្ឃមួយអង្គនេះ ធ្លាប់មានសង្ឃដីកាថា ព្រះអង្គនឹងវាយតម្លៃឡើងវិញនូវបញ្ហាជុំវិញថ្ងៃខួបកំណើតគម្រប់ ៩០ឆ្នាំរបស់ព្រះអង្គ ហើយបាននិយាយថា អ្នកស្នងតំណែងរបស់ព្រះអង្គនឹងកើតនៅក្រៅប្រទេសចិនក្នុង “ពិភពសេរី”។
ការប្រកាសរបស់សម្តេចសង្ឃដាឡៃ ឡាម៉ា បានបង្កជម្លោះជាមួយរដ្ឋាភិបាលចិន។ ក្រសួងការបរទេសចិនបានទទូចថា ការចាប់បដិសន្ធិឡើងវិញរបស់សម្តេចសង្ឃ Dalai Lama ត្រូវតែគោរពតាមច្បាប់ និងបទប្បញ្ញត្តិរបស់ចិន។ ហើយត្រូវតែទទួលស្គាល់ដោយរដ្ឋាភិបាលកណ្តាល។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងក៏បាននិយាយផងដែរថា ការស្នងរាជ្យត្រូវតែស្របតាមពិធីសាសនា និងទំនៀមទម្លាប់ប្រវត្តិសាស្ត្រ ហើយអ្នកស្នងតំណែងនឹងត្រូវកំណត់អត្តសញ្ញាណតាមរយៈប្រព័ន្ធឆ្នោតនៅក្នុងកោដ្ឋមាស ដែលជាវិធីសាស្រ្តដែលបានចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ 1792។ ប្រទេសចិនចាត់ទុកសម្តេចសង្ឃដាឡៃឡាម៉ាថាជា “អ្នកបំបែកដែនដី” ហើយព្យាយាមផ្លាស់ប្ដូរតាមរយៈសាសនាជាចិន ដើម្បីរក្សាការគ្រប់គ្រងរបស់ទីបេ។ អ្នករិះគន់ជឿថា ចិននឹងប្រើវិធីនេះ ដើម្បីដាក់សម្ពាធសហគមន៍ទីបេ។
ប្រជាជនទីបេជាច្រើនបានសម្តែងការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងថា ប្រទេសចិនអាចនឹងតែងតាំង “សម្តេចសង្ឃ Dalai Lama” របស់ខ្លួន ដែលពួកគេនឹងមិនទទួលយក។ Tenzin Naidon អាយុ 26 ឆ្នាំបានប្រាប់ CNN ថានាងមានអារម្មណ៍ថា Dalai Lama បានពិចារណាយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្នអំពីអនាគតហើយបានធ្វើការសម្រេចចិត្តរបស់ព្រះអង្គដឹកនាំដោយជនជាតិទីបេ និងប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនា មិនមែនដោយការជ្រៀតជ្រែកផ្នែកនយោបាយពីខាងក្រៅនោះទេ។
ចំណែកលោក Yudon Ogatsang សមាជិកនៃរដ្ឋាភិបាលទីបេដែលកំពុងនិរទេសខ្លួន ជឿថា ស្ថាប័នរបស់ Dalai Lama មានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ចំពោះការតស៊ូរបស់ប្រជាជនទីបេ ហើយជានិមិត្តរូបនៃអត្តសញ្ញាណទីបេ និងជាពន្លឺខាងវិញ្ញាណសម្រាប់យើង។ លោកស្រីបារម្ភថា អាចនឹងមានការខ្វះចន្លោះ ប្រសិនបើគ្មានអ្នកស្នងតំណែងណាមួយត្រូវបានទទួលយកក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ ដោយទទូចថា សម្តេចសង្ឃ ដាឡៃ ឡាម៉ា ដែលត្រូវបានជ្រើសរើសរបស់ប្រទេសចិន នឹងមិនត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយជនជាតិទីបេ ឬពិភពលោកឡើយ។
ថ្វីបើឥទ្ធិពលរបស់សម្តេចសង្ឃ ដាឡៃ ឡាម៉ា បានថមថយបន្តិច ដោយសារអាយុរបស់ព្រះអង្គ ធ្វើឱ្យព្រះអង្គពិបាកក្នុងការធ្វើដំណើរជុំវិញពិភពលោក ហើយព្រះអង្គមិនបានជួបប្រធានាធិបតីអាមេរិកដែលកាន់អំណាចចាប់តាំងពីលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ក្នុងឆ្នាំ 2016។
មេដឹកនាំពិភពលោកដូចជាអតីតប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក Barack Obama និងនាយករដ្ឋមន្ត្រីឥណ្ឌា Narendra Modi បានផ្ញើសារអបអរសាទរយ៉ាងកក់ក្តៅ ដោយបង្ហាញពីការគោរព និងគាំទ្រចំពោះសារនៃក្តីមេត្តា និងសេរីភាពរបស់ព្រះអង្គ ហើយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក Marco Rubio បានសម្តែងការគាំទ្រចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងថែរក្សាវប្បធម៌ទីបេ រួមទាំងសមត្ថភាពក្នុងការជ្រើសរើស និងគោរពបូជាសាសនាដោយសេរីដោយគ្មានការជ្រៀតជ្រែក។
សម្តេចសង្ឃ ដាឡៃ ឡាម៉ា បានប្រកាន់ខ្ជាប់នូវ “ផ្លូវកណ្តាល” ដែលស្វែងរកស្វ័យភាពពិតប្រាកដសម្រាប់ទីបេនៅក្រោមប្រទេសចិន ជាជាងឯករាជ្យពេញលេញ។ វិធីសាស្រ្តនេះបានធ្វើឱ្យព្រះអង្គទទួលបានរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពក្នុងឆ្នាំ 1989 ។
ប្រែសម្រួល៖ ហូរ មុនីវ័ន្ត
ប្រភព៖ CNN, BBC
